Są raporty, można przynudzać ;) 109

Doczekaliśmy w końcu raportu Amron-Sarfin za 3 kwartał 2014, w związku z tym możemy przeanalizować sytuację na naszym rynku mieszkaniowym w minionych miesiącach. Oczywiście nic nowego się nie wydarzyło, co nie oznacza, że nie wyprodukujemy z tego jakiegoś przydługiego wpisu ;)
Ale po kolei...

Na początek deweloperzy i ich kolejny okres super sprzedaży - tradycyjną tabelkę z największymi polskimi firmami uzupełniliśmy o dane z minionego kwartału.

Ponieważ efekt niskiej bazy z początku 2013 roku, kiedy to mieliśmy do czynienia z dużo wyższymi stopami procentowymi niż teraz, powoli zanika, to "analitycy" oraz sami deweloperzy skupiają się na porównaniach dotyczących całego aktualnego roku z pierwszymi trzema kwartałami roku 2013 (żeby nadal wzrost sprzedaży był imponujący ;) My skupimy się na porównaniu z poprzednim kwartałem oraz z ostatnim kwartałem 2013 roku, który był kombinacją niskich stóp oraz ostatniej szansy na kredyt z LTV100%.
Jak widać w tabeli, mamy całkiem spory wzrost sprzedaży pomiędzy 2 a 3 kwartałem tego roku (8%) - jednak jeśli przyjrzeć się bliżej, to cały ten wzrost "wyprodukował" właściwie Budimex - najpewniej za sprawą swojej nowej budowy w Krakowie, w której sprzedaje mieszkania po 4-4.5 tys. zł za m2 (a przynajmniej takie informacje można znaleźć na stronie). Cena jak na krakowskie warunki wydaje się być aktualnie całkiem atrakcyjna - niestety nie znam tego miasta, więc trudno ocenić, czy to jakieś sensowne miejsce, czy może raczej taka ichniejsza Białołęka (pewnie ktoś z czytelników się wypowie w tym temacie). Jakby jednak nie było, Budimex odnotował spektakularny wzrost sprzedaży, poprzez spektakularne powiększenie oferty :) Aaa... należy tylko pamiętać, że te mieszkania w atrakcyjnych cenach to obietnice wybudowania mieszkań gdzieś koło połowy 2016 roku... :) Może kiedyś doczekamy czasów, w których będziemy prezentować liczbę sprzedanych mieszkań, a nie sprzedanych obietnic. Na razie mamy jednak, co mamy. 
Porównanie z 4 kwartałem 2013 roku wygląda jeszcze mniej imponująco. Połowa deweloperów odnotowała spadki sprzedaży (czasem bardzo znaczące - ponad 30%), w przypadku dwóch zmiana na plus jest raczej symboliczna, a solidny wzrost jest znowu dziełem jedynie Budimex'u - bez niego byłoby raczej kiepsko. Czy więc nadal trwa super dobra passa deweloperów? Hmm...

Dodatkowo, należy mieć na uwadze, że około 20% sprzedaży deweloperów to Mdm (niestety nie wiemy, jaki jest jego udział wśród firm opisanych w tabeli) - bez tego rządowego wsparcia wyniki sprzedaży mogłyby być już naprawdę słabe, w porównaniu z końcem zeszłego roku. Wniosek z tego jest taki, że ograniczenie LTV do 95% miało jednak zauważalne przełożenie na sytuację na rynku (którą chwilowo podratował trochę Mdm).

Teraz przyjrzymy się raportowi Reas, który skupia się na łącznych osiągnięciach deweloperów na 6 największych rynkach w Polsce.
Czytamy w nim tak:

"Czwarty z rzędu kwartał bardzo dobrej sprzedaży zachęcił deweloperów do zwiększenia liczby oferowanych mieszkań".

Ten czwarty kwartał bardzo dobrej sprzedaży... tu chodzi chyba o 2 kwartał 2014. Rzut oka do tabelki pokazuje, jaki to był super kwartał - w porównaniu z końcówką 2014 roku, sprzedaż większości deweloperów spadła (podobnie zresztą jak łączna sprzedaż wszystkich deweloperów w kraju). No i ten (super?) kwartał, w którym nie było już kredytów z LTV100%, spowodował, że deweloperzy wciąż budują dużo. Efekt jest mniej więcej taki:

"Liczba lokali wprowadzonych na rynek nieznacznie spadła, ale nadal była wyraźnie wyższa od liczby mieszkań sprzedanych. Kolejny raz, nieomal w tym samym stopniu wzrosła liczba mieszkań w ofercie."

Chłopaki budują więcej, ale sprzedaje się mniej, więc oferta rośnie - nic dziwnego ;)

W związku z tym powoli, acz systematycznie, rosną też hipotetyczne czasy wyprzedaży aktualnej oferty w kolejnych miastach i aktualnie wyglądają tak (w większości miast nadal nieźle):

W raporcie czytamy na ten temat tak:

"Niezależnie od zróżnicowanych sygnałów napływających z poszczególnych firm można stwierdzić, że był to kolejny dobry kwartał dla firm deweloperskich, a rosnąca oferta świadczy o optymistycznej ocenie przyszłej koniunktury."

To jest dobre :) Sygnały z różnych firm są zróżnicowane (co nas nie dziwi, skoro widzieliśmy już w tabeli wyżej dokonania poszczególnych deweloperów), ale ogólnie jest oczywiście super. A to, że rośnie oferta, świadczy o optymizmie deweloperów... poniekąd prawda, ale trochę chyba też świadczy o tym, że sprzedaż nie nadąża za produkcją - czy to jest dla deweloperów optymistyczna wiadomość? Hmm... może liczą, że BGK Nieruchomości kupi od nich to, co zostanie? W końcu przy sprzedaży na poziomie 40.000 mieszkań rocznie w 6 największych miastach, zakupy 20.000 mieszkań przez BGK w ciągu 4(?) lat to całkiem niezłe wsparcie (do tego tematu wrócimy na koniec wpisu).

Garść konkretów z raportu:

"W okresie lipiec – wrzesień do sprzedaży wprowadzono prawie 13,5 tys. mieszkań, tylko o 560 mniej, niż w poprzednim kwartale (...)
Liczba mieszkań, których sprzedaż rozpoczęto, była także, drugi kolejny kwartał z rzędu, wyraźnie wyższa od liczby lokali sprzedanych. W konsekwencji liczba mieszkań w ofercie znów wzrosła, przekraczając 47,6 tysięcy lokali."

"Deweloperzy w okresie ośmiu miesięcy 2014 r. rozpoczęli w całej Polsce budowę o 38,9% mieszkań więcej niż przed rokiem, czyli ponad 43,2 tys. mieszkań."

Jak widać, deweloperzy przyspieszają nie tylko w największych miastach. W pewnym stopniu jest to echo "załamania" nowych budów po wprowadzeniu ustawy deweloperskiej, ale patrząc na liczby bezwzględne widać, że, jak na polskie warunki, buduje się aktualnie sporo.

"Łączna liczba gotowych, niesprzedanych mieszkań we wszystkich sześciu miastach zmniejszyła się w III kwartale 2014 roku w porównaniu z poprzednim o około 800, czyli o 7%."

To jest pocieszająca informacja - skoro rośnie oferta, a spada liczba gotowych mieszkań to znaczy, że Polacy głównie takie kupują. Miejmy nadzieję, że kiedyś zupełnie przestaną kupować obietnice wybudowania mieszkania w cenie mieszkania. Aktualnie struktura oferty wygląda tak:

Bardzo dużo (prawie 2/3) z niej to nadal obietnice - dopóki tak będzie, dopóty presja na deweloperów w kierunku obniżania cen nie będzie zbyt silna. 15% oferty to mieszkania oddane przed 2014 rokiem - to wciąż za mało niesprzedanego towaru, żeby sprowokować spadki (co nie znaczy, że jakaś firma w stylu producentów "loftów" z Łodzi czy Żyrardowa od tego nie zbankrutuje).

"W III kwartale 2014 roku liczba transakcji liczona łącznie dla sześciu rynków pozostała na tym samym poziomie co w kwartale poprzednim i wyniosła niecałe 10,4 tys. mieszkań."

Widać tu ładnie aktualną przewagę liczby wprowadzanych do sprzedaży mieszkań nad liczbą mieszkań sprzedanych. Porównanie do 1 kwartału 2007 każe też dosyć chłodno patrzeć na aktualne wyniki sprzedaży, które są takie super, a jednak prawie o 1/3 niższe niż wtedy.

"W ostatnich czterech kwartałach sprzedano na analizowanych rynkach blisko 42,7 tys. lokali, o prawie 19% więcej, niż w rekordowym dotychczas roku 2007. Co więcej, w tym samym okresie na rynek wprowadzonych zostało ok. 44,8 tysiąca lokali,zatem relacja nowej podaży do sprzedaży była bliska równowadze. Najwyraźniej obecna oferta jest dobrze dostosowana do realnych możliwości nabywczych i oczekiwań obecnych klientów."

Żeby wyszło super, porównuje się więc całoroczne wyniki do tych z 2007 roku - pechowo tamten rok był bardzo nierówny, co widać na obrazku wyżej (a co wynikało ze wzrostu stóp procentowych w tym właśnie czasie). 3 kwartał 2007 można by wręcz uznać za dramatycznie słaby, a 2 i 4 za takie sobie - na tym tle porównanie musi wypaść nieźle ;)
Natomiast stwierdzenie, że obecna oferta jest dobrze dostosowana do realnych możliwości nabywczych i oczekiwań klientów to typowy bullshit. Oferta jest jakoś tam dostosowana do możliwości kredytowych banków, a nie do realnych możliwości nabywczych - realne możliwości nabywcze to są gotówkowe. Możliwości nabywcze na kredyt ze zmiennym oprocentowaniem na 30 lat są całkowicie nieokreślone. I czy oferta jest dopasowana do oczekiwań klientów? Hmm... do naszych na pewno nie ;) I sądząc po komentarzach (nie tylko na tym blogu), nie jesteśmy pod tym względem osamotnieni ;)

W raporcie mamy też (obecną już od kilku edycji) wzmiankę o tym, że teraz wszyscy kupują mieszkania :)

"Informacje napływające z biur sprzedaży potwierdzają, że dziś mieszkania kupują
nabywcy z wielu różnych grup. Znaczna, choć malejąca z kwartału na kwartał była grupa osób korzystających z dopłat w ramach programu MdM. Znaczna jest także liczba tych, którzy kupują mieszkania za ceny mieszczące się w limicie, choć nie korzystają z dopłaty do kredytu. Nadal aktywni są nabywcy dokonujący zakupu w
całości za gotówkę lub korzystający z kredytu hipotecznego jako uzupełnienia znacznych środków własnych. Nadal także widać osoby kupujące lokale na cele inwestycyjne – pod wynajem. Niskie stopy procentowe, stabilne ceny i czynsze, czynią wynajem bardziej opłacalnym od lokat lub innych bezpiecznych inwestycji."

Śmieszne :) Nadal na mieszkania rzucają się tabuny ciułaczy, wyciągających ze skarpety albo innej lokaty po pół miliona i kupujący za to betonowe klity :) Są pośród nich także "inwestorzy", którzy szarpnęli się na te 3-3.5% możliwe do uzyskania na wynajmie (jeśli lokator nie przestanie płacić i znajdzie się od razu). W końcu to taka bardzo opłacalna i bezpieczna inwestycja :) Jak ktoś jej dokonał 5 lat temu, to na wynajmie "zarobił" mniej niż na wartości straciło mieszkanie. To się nazywa inwestor ;)

Raport Amron-Sarfin też jakoś nie chce potwierdzić tej aktualnej super sytuacji na rynku mieszkaniowym. Skoro deweloperom powodzi się całkiem nieźle (choć raczej nie tak dobrze, jak próbują nam wmawiać media głównego nurtu), to dowodzi to tego, że rynek wtórny nadal żyje własnym życiem... albo raczej śni własnym snem.

Liczba umów kredytowych rośnie z mniejszą dynamiką niż w słabym roku 2013. Szkoda, że raport (przynajmniej wersja darmowa) nie podaje dokładniejszych statystyk na temat tej liczby, bo jest ona dosyć ciekawa. Skoro udzielono około 43 tys. kredytów, a łączna liczba wzrosła o niecałe 25 tys., to co się stało z różnicą? Zostały spłacone? Zrefinansowane (wątpię)? A może przekazano je do windykacji i zniknęły z tej statystyki?

Ciekawe są dane na temat kredytów zagrożonych:

Pamiętamy, że jeszcze niedawno kredyty walutowe były podobno "bezpieczniejsze" od złotówkowych (odsetek udziału kredytów zagrożonych był mniejszy). Wynikało to w dużej mierze z faktu, że kredyt walutowy, który podlega windykacji, jest najczęściej przewalutowywany na PLN i staje się zagrożonym kredytem złotówkowym. W minionym kwartale mimo tego kredyty walutowe zdołały "wyprzedzić" złotówkowe - a ten "minimalny" wg autorów raportu wzrost (0.75 p.p.) oznacza wzrost liczby zagrożonych kredytów walutowych o prawie 1/4 (czyli jakieś 5 tys. kredytów dodatkowo). Pamiętajmy także, że jeszcze do niedawna odsetek kredytów zagrożonych nie przekraczał 3%. A wszystko to w czasach super niskich stóp procentowych. Co będzie, kiedy one wzrosną?

Liczba oraz wartość udzielonych w 3 kwartale kredytów spadła względem poprzedniego oraz względem odpowiedniego z roku 2013. Pamiętajmy, że w szczycie kredytowego szaleństwa (2007-2008) liczba ta była prawie 2 razy wyższa. Zobaczymy, czy ostatnie obniżki (i tak już niskich stóp procentowych) wpłyną jakoś na wynik w 4 kwartale - w tym kwartale nie zdążyły, bo obniżki były trochę zbyt późno:

W strukturze wysokości udzielanych kredytów wielkich zmian nie ma - minimalnie spada liczba kredytów na najniższe kwoty, co nie jest dziwne przy niskich stopach (można pożyczyć więcej):

Minimalnie spada też udział kredytów z niskim oraz z wysokim LTV - w przypadku tej drugiej grupy trend ten będzie się nasilał wraz z kolejnymi ograniczeniami narzucanymi przez rekomendację S III:

Nadal prawie 2/3 kredytów udzielanych jest w największych miastach, co też oczywiście dziwne nie jest - w końcu tam są najwyższe ceny, więc i najmniejsza szansa na odłożenie stosownej kwoty "własnymi siłami".

Tradycyjnie widać, że Warszawa jest zdecydowanie największym i najdroższym polskim rynkiem mieszkaniowym (pomijając Sopot, czy inną Juratę ;) Wartość udzielanych kredytów jest nieproporcjonalnie wysoka, w stosunku do liczby mieszkańców, porównując z innymi dużymi miastami Polski - taki na przykład Wrocław ma około 630 tys. mieszkańców, co stanowi 37% tego, co w Warszawie (1.72 mln), jednak udział wartości kredytów we Wrocławiu w porównaniu z Warszawą to już tylko 17%. Może to wynika z tego, że, jak się ostatnio dowiedziałem, "mieszkanie w Warszawie to jest zawsze dobra inwestycja" ;)

W kwestii okresu kredytowania też niewiele się zmienia:

Ten wykres jest akurat słaby, bo przyjęte przedziały są bez sensu. Ponieważ okresy kredytowania 25 i 30 lat są bardzo popularne, to powinny zostać rozdzielone na 2 przedziały - wtedy moglibyśmy ocenić, czy zalecenia KNF dotyczące okresu kredytowania (zalecane max 25 lat) mają jakieś odzwierciedlenie w rzeczywistości. Na razie widać tylko, że Polacy wciąż są optymistami i podpisują "cyrograf" z bankiem na okres, w trakcie którego nawet nie jest "pewne", czy nadal będą żyli (a tak swoją drogą, to ciekawe będzie spłacanie kredytu mieszkaniowego na emeryturze - wszak ZUS z pewnością nie dociągnie w aktualnej formie do roku 2040).

Autorzy raportu raczą nas cyklicznie indeksem dostępności mieszkaniowej własnej produkcji, który pokazuje, że mieszkania są teraz bardzo dostępne, dużo bardziej niż w takim np. 2006 roku, kiedy ceny były niższe.

Ten wykres jest wyjątkowo głupi :) Po pierwsze, nie uwzględnia tego oczywistego faktu, że do roku 2008 zaciągało się głównie kredyty w CHF, a nie w złotówkach. Po drugie, co właściwie wspólnego ma kredyt z dostępnością mieszkania? Ja rozumiem, że to jest raport bankowy, ale domyślam się, że ludzie woleliby mieszkania kupować za gotówkę, a nie na kredyt. Poza tym, ten kredyt jest przecież na zmienny procent, więc wyliczenie na jego podstawie chwilowej dostępności mieszkania to kompletny absurd - jak stopy się zmienią, a my wcześniej to "dostępne" mieszkanie "kupimy" na kredyt, to spadnie nam dostępność własnego mieszkania - jaki miałby być wniosek z takiego wskaźnika z punktu widzenia klienta?
Po trzecie, do obliczenia indeksu przyjmuje się koszty utrzymania jako minimum socjalne - co to ma wspólnego z jakąkolwiek rzeczywistością (zwłaszcza w przypadku kogoś, kto "kupuje" mieszkanie za kilkaset tysięcy złotych)? Wreszcie po czwarte... co właściwie ten indeks pokazuje? "Dostępność" mieszkania 50m2 dla rodziny 2+1 ("z dzieckiem starszym"). Czy to jest powierzchnia, na której bankierzy mieszkają ze swoimi rodzinami?
W całym tym indeksie ciekawe jest tylko to:

Realne oprocentowanie kredytów wyniosło 5.63%, przy WBIOR 3M na poziomie 2.70 - 2.45%. Jak widać, w 3 kwartale rzeczywista średnia marża banków ponad WIBOR znowu wyniosła około 3% - to się nazywa "tani" kredyt ;)

Tradycyjnie jednak na temat marż raport przytacza nieco inne dane, biorąc pod lupę mało realistyczny przypadek 25 lat, z LTV75% (a my wciąż nie wiemy, dlaczego autorzy nie policzą tego wszystkiego dla powyższego średniego oprocentowania w okolicach 5.6%).

Mdm także doczekał się swojego akapitu:

Widać, że popularność programu maleje z kwartału na kwartał (tendencja ta odwróci się pewnie z początkiem przyszłego roku, kiedy pojawi się więcej wniosków na 2015 rok, już przy wyższych limitach). 
Trochę szkoda, że autorzy zdają się nie rozróżniać kwoty dopłaty od kwoty kredytu - wszak nie jest tak, że "Kredyty z dopłatą, które mają zostać wypłacone w 2014 roku, stanowią jedynie 0,69% wartości (stan na 30 września 2014 r.) wszystkich nowych umów kredytowych podpisanych w okresie od stycznia do września 2014 roku". To przyznane dopłaty stanowią taki procent, a kredyty z dopłatą stanowią mniej więcej 10 razy większy procent wszystkich.

Raport opisuje także sytuację na rynku budowy mieszkań, o której wspominaliśmy na początku, przy okazji raportu Reas:

Mamy też oczywiście wzmiankę o cenach, które trzymają się twardo niczym skała ;)

Tradycyjnie jest też wykres średnich cen transakcyjnych w poszczególnych miastach:

na którym tradycyjnie widać, że ceny warszawskie to jest kosmos :) W aglomeracji katowickiej, w której średnie zarobki są porównywalne ze stolicą, całkowita średnia cena transakcyjna jest o ponad 60% niższa. To pokazuje, że mieszkania w Polsce potrafią być dostępne (i to wcale nie przy użyciu jakichś magicznych wskaźników kredytowych). Jak ktoś po obejrzeniu takiego wykresu, mając na uwadze zmiany demograficzne, nadal będzie twierdził, że mieszkanie w Warszawie to zawsze jest dobra inwestycja, to... powodzenia ;)

Na koniec jeszcze rozkład powierzchni mieszkań w transakcjach w Warszawie:

Każdy niech sobie odpowie na pytanie, czy warszawiacy lubią małe metraże, czy może jednak w Warszawie jest coś nie tak z cenami ;)

Na koniec jeszcze wzmianka na temat mieszkań na wynajem od BGK Nieruchomości (mimo że to nie ma związku z dzisiejszym wpisem ;) Jak wiemy, po wielu miesiącach wysiłków jego pracowników, doczekaliśmy w końcu pierwszej(!) transakcji. Zakupiony został blok w Poznaniu, ze 124 mieszkaniami oraz garażem podziemnym. Blok ma 6 pięter i całe 2 klatki, czyli jest "kameralnie" (10 mieszkań na piętrze w jednej klatce). Niestety nie znamy najważniejszej informacji, czyli ceny tego cuda - ten sam deweloper sprzedaje w okolicy mieszkania po 4.9 do 6 tys. za metr (czyli poniżej średniej ofertowej dla Poznania). Miejmy nadzieję, że wkrótce dowiemy się, kto tu zrobił świetny interes (BGK czy deweloper).
Na razie tematem zajął się niezastąpiony Marek W.:

http://m.wyborcza.biz/biznes/1,106501,17032620,Beda_tanie_mieszkania_na_wynajem__BGK_kupuje_pierwszy.html

Wyszło mu, że cena wynajmu 23-metrowej kawalerki powinna być w okolicach 450-500 złotych miesięcznie (plus koszty eksploatacji i licznikowe). Trudno powiedzieć, jak to zostało policzone, bo (jak sam Marek zakładał) kawalerka może kosztować BGK 140 tys. złotych (z wykończeniem) - 4% (zakładana rentowność funduszu) od kwoty 140 tys. to rzeczywiście coś w tych granicach, ale są przecież jeszcze "przestoje" (jak chociażby ten pierwszy, zanim mieszkania zostaną wykończone), koszty zarządzania funduszem oraz takie oczywiste rzeczy jak podatki, czy późniejsze remonty mieszkania. Gdyby wszystko policzyć trochę bardziej realistycznie, to, przy założeniu planowanej przez fundusz rentowności, przykładowa kawalerka powinna kosztować jakieś 800 złotych (plus wszystkie opłaty, czyli łącznie w granicach 1.100 złotych). Ponieważ (jak pisze Marek) wynajęcie kawalerki w okolicy kosztuje około 1.1 tys. zł (chyba bez opłat), to jakaś teoretyczna szansa na cenę poniżej rynkowej jest (chociaż mam pewne obawy, że te kawalerki w okolicy są jednak większe niż 23 m2, bo taka powierzchnia to naprawdę abstrakcja). Jednak już w przypadku mieszkania 2-pokojowego (wg Marka cena w okolicy to 1.3 tys. złotych) mieszkanie od BGK (46m2, 280 tys.) powinno kosztować tyle samo co na "rynku", a w przypadku większych mieszkań najpewniej więcej. Szczegóły poznamy 7 stycznia, kiedy mają się pojawić pierwsze konkretne oferty.
A tymczasem życzymy powodzenia w uzyskaniu tej 4-procentowej rentowności (i to jeszcze przy cenie poniżej rynkowej)... no chyba że BGK kupił ten blok wyjątkowo okazyjnie, w co nie wierzy pewnie żaden z czytelników (autor z pewnością nie wierzy ;)

Podsumowując... kolejny kwartał super sprzedaży deweloperów nie jest w gruncie rzeczy taki super (zwłaszcza, jak weźmie się pod uwagę Mdm i porówna z wynikami z końca ubiegłego roku, kiedy żaden program pomocy dla deweloperów jeszcze nie działał). Buduje się w tej chwili znowu więcej niż się sprzedaje, a wielkość oferty zmierza dość szybko w kierunku historycznych rekordów (tylko tym razem jest to oferta bardziej realistyczna niż ta trochę sztuczna, wygenerowana w celu ominięcia zapisów ustawy deweloperskiej, w 2012 roku). Liczba udzielanych kredytów też nie powala (wyniki gorsze niż w zeszłym roku, co nie jest dziwne, skoro stopy procentowe praktycznie takie same, a wymagany wkład własny wyższy). Przy tym wszystkim ceny prawie się nie zmieniają... zobaczymy, jak długo to potrwa (przy aktualnych stopach pewnie trochę potrwa).
Teoretyczna dostępność mieszkań na kredyt rośnie, ale jakoś ludzie na te mieszkania/kredyty rzucać się nie chcą - albo zmądrzeli (bo czytają naszego bloga ;) albo wszyscy, których było jako tako stać, już "kupili na kredyt", a teraz zostali bez mieszkań głównie ci, których i tak nie stać. Nawet ci wszyscy "inwestorzy", zamieniający lokaty na super bezpieczne inwestycje w mieszkania na wynajem, jakoś nie ratują sytuacji (pewnie dlatego, że nie istnieją ;)
Na rynku wtórnym nadal nic ciekawego, Mdm dostał w 3 kwartale zadyszki (chociaż w październiku nieco "odżył" - pewnie to efekt podniesienia limitów), za to BGK wreszcie zaczął szastać pieniędzmi ;) Niestety nie wiemy jakimi... spodziewamy się natomiast, że osiągnięcie zakładanej przez fundusz stopy zwrotu (4%) będzie całkowicie niewykonalne i za kilka lat "walniemy" szklaneczkę Pepsi, opijając zapowiadaną od początku klapę tego poronionego pomysłu.